Gjeografia Natyrore

[Degët e Gjeografisë

Gjeografia si shkencë ndër më vjetrat ndahet në:

1. Gjeografinë përgjithshme dhe në
2. Gjeografinë regjionale.


Gjeografia e përgjithshme ndahet në:

1. Gjeografinë fizike (natyrore) ku shkencat komponente:
* Gjeomorfologjia
* Gjeologjia
* Klimatologjia
* Hidrologjia
* Pedogjeografia
* Biogjeografia
* Paleogjeografia
2. Gjeografinë shoqërore (Antropogjeografike) ku shkencat komponente janë:
* Demografia
* Gjeografia e vendbanimeve
* Gjeografia ekonomike
* Gjeografia politike

Kohëve të fundit gjeografisë së përgjithshme i bashkohe edhe gjeoekologjia. Dikur në kuader të sjeografisë fizike kanë qenë edhe gjeografia matematike gjegjësisht gjeografia astronomike me gjeodezinë dhe hartografinë, por pasi që janë zhvilluar si shkenca në vete nuk mund të radhiten në sistemin e gjeografisë së përgjithshme.

Gjeografuia regjionale mund të definohet si aplikim i njohurive gjeografike për studime konkrete të teritoreve,ndamas në bazë të ndonji kriteri të regjionalizimit gjeografik. Pra ajo është një disiplinë sintetike shkencore.

Gjeografia regjionale mandej ndahet në gjeografinë e përgjithshme regjionale dhe gjeografinë e veçant regjionale.

Gjeografia është një lëndë shumë e rëndësishme sepse tregon tërsinë terrotoriale dhe studion gjeografin e një vendit dhe të botë.Ka shumë zbulime të rëndësishme gjeografike p.sh zbulimi i Amerikës,Australisë,Antartikut etj.Zbulime gjeografike mund të quajmë edhe zbulimet natyrore të një vendi.

[redaktoni] Historia e Gjeografisë

[redaktoni] Kontribues në lëmin e Gjeografisë

Gjeografia padyshim është njëra ndër shkencat më të vjetra.

Që në parahistori njerëzit kanë tentuar të sqarojnë zhvillimin e proceseve në natyrës, mandej t’i njohin renditjet kronologjike edhe pse shkenca në një mënyrë ka qenë e pranishme në pjesën më të madhe të civilizimeve të lashta. Shkrime më të shumta për natyrën si tërësi i hasim te filozofët antik. Për gjeografinë rezultate të rëndësishme nga ajo kohë ka dhënë Aristoteli - për mozaikun e sipërfaqes së tokës dhe brezat e nxehtësisë dhe Erastoteni - mbi madhësinë dhe dimensionet e Tokës. Erastoteni në shekullin e III p.e.s. i pari e përdori termin gjeografi.

Në mesjetë vjen deri te stagnimi i shkencave në përgjithësi duke përfshirë edhe gjeografinë. Shkencat e atëhershme janë zhvilluar gjithashtu edhe në kuadër te civilizimit islam. Gjeografët më të dalluar të kësaj kohe janë Al-Biruni dhe Al-Idrisi.

Zhvillim të dukshëm të gjeografisë në perëndim i dhanë zbulimet gjeografike duke iu falëminderuar detarëve si Kristofor Kolombi, Vasko de Gama, Fernando Mangelani etj.

Zhvillimi i shpejt i astronmisë dhe mekanikës qiellore në shekullit e XVI dhe XVII, paraqesin bazën e mendimit të lëvizjes së trupave qiellor dhe rrjedhojat e lëvizjes së tyre për Tokën. Fillimi i zhvillimit të gjeografisë si shkencë i përshkruhet gjeografit holandez Bernard Varenijusit, i cili e ka shkru vepren me titull "Gjeografia e përgjithshme". Edhe pse zbulimet e rëndësishme teknike të cilat ndikuan në zhvillimin e gjeografisë në shekullit XVII dhe XVIII, ajo mbetet kryesisht shkencë deskriptive deri në paraqitjen e hulumtuesit të madhë të gjeografisë me prejardhje gjermane Aleksander Humbollit i cili në fillim të shekekullit XIX i vë themelet e gjeografisë moderne. Pas tij mjaft i rëndësishëm është edhe Karl Riter i cili ka qenë nën ndikimin e madh të filozofit Imanuel Kantit. Kontribut të rëndësishëm gjat kësaj kohe kan dhënë në ShBA V.M Denis - teoria e e zhvillimit të relievit si cikël gjeografik dhe Vlladimir Dokuqajev në Rusi.

Gjatë shekulli XIX themelohen katedrat e gjeografisë nëpër universitetet evropiane.

[redaktoni] Shiko edhe këtë

* Portal:Gjeografi
* Gjeografia e shteteve - liste e artikujve per gjeografin e hapsires te ndare sipas sheteve.
* Lista e elementeve te Gjeografise
* Lista e shkencave te dalura nga Gjeografia
* Lista e shkencave te kombinuara me Gjeografin
* Koordinatat gjeografike

[redaktoni] Trojet shqiptare