Histori
Artikulli kryesor : Historia e Kosovės
Kosova ishte njė mbretėri ilire nėn emrin Dardania e cila pas pushtimeve romake shėndrrohet nė provincė romake me tė njėjtin emėr. Gjatė dyndjeve tė popujve sllavė nga Karpatet dhe kohės sė mesjetės sė errėt Ballkanike tė dominuar nga kleri, pjesa mė e madhe e saj bie si pjesė e ritit lindorė. Nė fund tė kėsaj periudhe fillon tė humbė emri i vjetėr dhe tė pėrdoren emrat tė mbretėrive mesjetare tė ritit lindore dhe perendimor, si Zeta, Alabania, Rasa dhe mė vonė Bullgaria dhe Servia (Ish-Moesia I dhe II) pėr pjesė tė teritorit tė ish-Dardanisė. Me pushtimet osmane tė udhėhequra nga njė fis turk qė kishte pėrqafuar fenė islame, pjesė tė saja i bashkohen Rumelisė, pjesėt tjera mbesin si pjesė tė Albanisė, Servisė dhe Zetės.
Ndarja perėndim-lindje e per. Romakekalimi nga perėndimi nė lindje
Ndarja perėndim-lindje e per. Romake
ndarja e parė nė rite
1877 Vilajeti i Kosovės (Sanxhakun dhe Toplicėn
1877 Vilajeti i Kosovės (Sanxhakun dhe Toplicėn)
Nga fundi i sundimit osman nė hapėsirėn mė tė madhe tė Dardanisė krijohet Vilajeti i Prizerenit qė pas njė kohe tė shkurtė fillon tė quhet Vilajeti i Kosovės. Pas luftrave tė Lidhjes sė Prizrenit, ky vilajet fillon tė bie nėn kontrollin e Pashallėkut tė Beogradit. Me krijimin e mbretėris Serbe teritori i Dardanisė nga kleri i ritit lindor quhej Serbia e Re dhe me rritjen e ndikimit tė klerit sllav nė Ballkan dhe krijimit tė mitit tė Kosovės, pjesa mė e madhe e ish-vilajetit tė Kosovės fillon tė quhet Serbia e Vjetėr e mė vonė Kosovo i Metohia ndėrsa teritori i Dardanisė ndahet nė tri njėsi "Banovina" tė Mbretėrisė Jugosllave dhe njė pjesė nė Shqipėri. Gjatė luftrave Ballkanike dhe botėrore bėhen luhatje tė shumta tė kufinjėve dhe emėrtimeve dhe nga to pjesa mė e madhe e ish vilajetit tė Kosovės hynė nė njė federatė laike Serbe si njėsi konstituive e Federatės Jugosllave. Pas kthimit tė klerit nė fuqi nė federaten serbe dhe shkatėrrimit tė Federatės Jugosllave, Kosova okupohet nga kleri dhe qeveia e Milosheviqit tė cilėt nė ish-Pashallėkun e Beogradit kishin instaluar njė sistem shtetrorė dual (dyfishė: nacional dhe ortodoks mesjetar) nga ku kordinonin veprimet nė teritorin e ish- Federatės Jugosllave.
Pas ndėrimeve kushtetuese tė dhunshme nė Kuvendin e Kosovės me 28 mars 1989, tė organizuar nga Lidhja Komuniste e Serbisė nė krye me Milosheviqi dhe tė pėrkrahura nga kleri ortodoks, Kosova mbetet nėn juridiksionin e Republikės sė Serbisė, si krahinė e saj, ndėrsa me 2 korrik 1990, Kuvendi i Kosovės shpall Kosovėn, republikė nė kuadėr tė Federatės Jugosllave. Ky vendim nuk u njoh nga organet serbe e as ato federative. Nė vitet 1992-1993, Lėvizja Popullore e Kosovės nė mėrgim, vendos krijimin e Ushtrisė Ēlirimtare tė Kosovės, e cila mori aksione guerile kundėr makinerisė pushtuese serbe derisa doli publikisht me 28 nėntor 1997. Me 28 shkurt 1998, pas masakrave nė Likoshan dhe Qirez filloi lufta ēlirimtare. Ajo pėrfundoi nė qershor tė vitit 1999, kur edhe instalohet njė mision i OKB-sė nė Kosovė. Ky mision, keqtrajtoi nė mėnyra perfide ish luftėtarėt e UĒK-sė, lejoi krijimin e strukturave paralele serbe nė Kosovė dhe ngulfati Kosovėn ekonomikisht. Kėshtu me 17 mars 2004, shpėrtheu revolta popullore kundėr UNMIK-ut, dhe protestuesit i sulmuan disa enklava serbe, duke i dhėnė njė mesazh tė qartė faktorėve ndėrkombėtar se: Nėse nuk zgjidhet statusi i shumicės, pakica nė Kosovė ėshtė e pambrojtur. Pasi qė ky mesazh u kuptua shumė qartė, pasoi vizita e misionarit dhe diplomatit tė njohur Kai Aide, i cili rekomandoi fillimin e pėrgaditjeve tė menjėhershme pėr zgjidhjen e statusit tė Kosovės. Kjo rezultoi me njė proces tė lodhshėm negociator, mes Serbisė, Kosovės dhe OKB-sė, qė rezultoi me propozimin Gjithpėrfshirės tė Ahtisarit. Me 17 shkurt 2008, bazuar nė kėtė propozim, Kosova shpallet shtet i pavarur dhe sovran. Kushtetuta e Kosovės qė i jep asaj tė gjitha kompetencat e shtetit, hyn nė fuqi me 15 qershor 2008.
Pas shpalljes sė pavarsisė qėndrimi i shteteve anėtare tė OKB-sė ėshtė i ndarė. Shumica e shteteve tė ritit lindor me siteme duale nacionalo-fetare si Serbia, disa shtete nacionale qė kanė popullsi tė kombeve etnike tė ndryshme dhe probleme tjera tė brendėshme, hezitojnė tė njohin pavarėsinė e Kosovės.
Lufta politike e kordinuar pėr pengimin e njohjes sė shtetit tė ri prej sė jashtmi zhvillohet nga Serbia dhe Rusia, ndėrsa nga brenda kėtė e bėnė kleri sllav i pėrēėndruar nė veri tė Kosovės.
Politika
Artikulli kryesor: Historia e sistemit shtetėror tė Kosovės
Emri kushtetues: Republika e Kosovės. Kosova ėshtė njė republikė parlamentare, unike dhe e pandashme. Ka 30 komuna, numri i tė cilave brenda dy viteve do tė shtohet, nė bazė tė planeve pėr decentralizim. Derisa ende ėshtė nė fuqi Korniza Kushtetuese e miratuar nė vitin 2001, nga Pėrfaqėsuesi Special i Kombeve tė Bashkuara, Kushtetuta e Kosovės e miratuar nė Kuvend, do tė hyjė nė fuqi, prej 15 qershorit 2008.
* Shefi i Shtetit: Kryetari i Republikės Fatmir Sejdiu LDK qė nga 10 shkurti 2006. Kryetari zgjedhet nga Kuvendi i Kosovės, nė mandat 5 vjeqar.
* Shefi i Qeverisė: Kryeministri Hashim Thaēi PDK qė nga 9 janari 2008. Kryeministri zgjedhet nga Kuvendi i Kosovės, nė mandat 4 vjeqar.
* Kabineti: pėrbėhet nga ministrat e propozuar nga Kryeministri dhe tė votuar nga Kuvendi i Kosovės.
* Legjislativi: Kuvendi njėdhomėsh i pėrbėrė nga 120 deputetė. 100 zgjedhen nga populli me sistem proporcional me lista tė hapura, 10 vende janė tė rezervuara pėr minoritetin serb e 10 vende tė tjera janė tė rezervuara pėr minoritetet e tjera joserbe. Zgjedhjet e fundit janė mbajtur me 17 nėntor 2007. Kuvendi ka mandat 4 vjeqar.
* Rezultatet e zgjedhjeve parlamentare: PDK 34.3% (37 vende nė Kuvend dhe 17 kryetar komunash), LDK 22.6% (25 vende nė Kuvend dhe 6 kryetar komunash), AKR 12.3% (13 vende nė Kuvend), LDD-PSHDK 10% (11 vende nė Kuvend) dhe AAK 9.6% (10 vende nė Kuvend dhe 3 kryetar komunash)
Marrėdhėniet e jashtme
Artikulli kryesor: Historia e marrėdhėnieve tė jashtme tė Kosovės
Artikulli kryesor: Njohja e Kosovės si shtet i pavarur
Pas shpalljes se pavarėsisė, marrėdhėniet e jashtme gjenden nė njė proces ndryshimi nė funksion tė kohės. Disa shtete kanė hapur ambasadat e tyre, disa janė nė procesin e zhvillimit tė njohjes sė Republikės sė Kosovės, e disa e kanė kundėrshtuar njohjen e saj.
Rajonet e Kosovės
Artikulli kryesor: Njėsitė Administrative
* Rajoni i Gjakovės me komunat Gjakovė, Deēan
* Rajoni i Gjilanit me komunat Gjilan, Dardanė, Viti
* Rajoni i Mitrovicės me komunat Mitrovicė, Vushtrri, Zveqan, Zubin Potok, Leposaviq, Skenderaj
* Rajoni i Pejės me komunat Pejė, Burim, Klinė
* Rajoni i Prizrenit me komunat Prizren, Rahovec,Sharr, Therrandė, Malishevė
* Rajoni i Prishtinės me komunat Prishtinė, Kastriot, Fushė Kosovė, Lipjan, Novobėrdė, Besjanė, Drenas
* Rajoni i Ferizajit me komunat Ferizaj, Shtime, Kaēanik, Shtėrpcė
* (Rajon i administruar nga Serbia dhe Mali i Zi)
o Rajoni i Preshevės me komunat Preshevė, Bujanoc, Medvegjė.
Gjeografia
Artikulli kryesorė : Gjeografia e Kosovės
Kosova ėshtė e krijuar nėpėr fushė malore tė Fushės sė Kosovės dhe nga grupe malesh molare qė e rrethojnė: rrethimi Bjeshkėt e Nėmuna dhe tė maleve tė Sharrit, qė lartėsohen deri nė 2 640 m. Shumica e pjesėve te saj ėshtė nė mė shumė se 500 m lartėsi mbidetare; ka 3 lumenj: Llapi, Ibri dhe Drini i Bardhė.
* Pozita gjeografike: Ballkan, Evropa Juglindore.
* Koordinatat gjeografike: 42 35 N, 21 00 E
* Sipėrfaqja: 10,887 km2
* Kufijtė tokėsor: 702 km (Shqipėria 112 km, IRJ e Maqedonisė 159 km, Mali i Zi 79 km, Serbia 352 km)
* Pika mė e ulėt: Drini i Bardhe Drim 297 m (pranė kufirit me Shqipėrinė)
* Pika mė e lartė: Gjeravica 2,565 m
* Burimet natyrore: nikli, zinku, plumbi, linjiti, magneziumi, qymyri, bakri, ari etj.
Ekonomia
Artikulli kryesor : Ekonomia e Kosovės
Oda Ekonomike e Kosovės ose shkurtesa OEK'''
Prodhimet kryesore bujqėsore janė misri, gruri dhe elbi, patatet, kumbullat dhe duhani; druri ėshtė prodhim me shumicė. Nė Kosovė gjithashtu vėrehet prania e hortikulturės dhe tė vitikultures sė ndryshme. Blegtoria, si ajo e kaut dhe ovinit ėshtė aktivitet madhėshtor nė bjeshkėt e Kosovės. Edhe pse ka gjithė kėtė pasurin nė minerale (shtresė e rėndėsishme me plumb, zink, linjit, nikel dhe magnezit), nė njė kohė tė gjatė Kosova ishte njė ndėr rajonet mė tė varfra tė Evropės. Me 1 Janar 2002, valuta evropiane euro ėshtė valutė zyrtare nė Kosovė.
OEK-ja ėshtė organizatė profesionale jofitimprurėse dhe subjekt juridik i pavarur i Kosovės. Selia e OEK-sė ėshtė nė Prishtinė, dhe ajo udhėhiqet nga Besim Beqaj.
Popullsia
* Numri i popullsisė: 2.126.708 (2007)
* Grupet etnike: Shqiptarėt 88%, Serbėt 7%, tė tjerėt 5% (Turq, Boshnjak, Goran, Ashkali, Rom, Egjiptian)
* Feja: Muslimane 91%, Krishtere-ortodokse 7%, Krishtere-katolike 2%
* Gjuhėt: Shqipe 90%, Serbe 7%, Boshnjake e Turke 3%
Demografia
Artikulli kryesor: Demografia e Kosovės
Qytetet e mėdha janė Prishtina, kryeqyteti, Prizereni, Mitrovica dhe Peja, kjo e fundit ėshtė edhe selia e kishes ortodokse (1557-1766). Kosova ka rreth 2 126 000 banorė, shumica prej tyre janė shqiptarė.
Kultura dhe arti
Artikulli kryesor: Arsimi nė Kosovė
Mėsimi nė shkollat fillore nė Kosovė mbahet nė pesė gjuhė: nė gjuhėn shqipe, serbe, boshnjake, turke dhe kroate.
* Teatri i Kosovės
Tė tjera
Telekomunikacioni nė Kosovė : PTK - RTK - KosovaLive - KosovaPress - RTV 21 - QIK
Transporti nė Kosovė : Kosova Airlines - Air Prishtina - Kosovatrans - Hekurudhat e Kosovės
Ushtria : TMK - SHPK
Turizmi nė Kosovė : Brezovica - Banja e Kllokoti - Banja e Burimit
Qeveria e Kosovės -
http://www.ks-gov.net/pm/ Kryetari i Kosovės
Parlamenti i Kosovės -
http://kuvendikosoves.org/ Ministria e Kosovės - Ministria e Tregtisė dhe Industrisė
Federatat Sportive tė Kosovės
Shiko edhe kėtė
* Njohja e Kosovės shtet i pavarur
* Flamuri i Kosovės
* Lista e personave tė vrarė e masakruar: 1 janar - 12 shkurt 1999
* Krahina Socialiste Autonome e Kosovės nė ish-Jugosllavi
* Lista e viteve nė Kosovė
Lidhje tė jashtme
* Kosovapress - Agjensi e pavarur e lajmeve
* New Kosova Report - Kosova News and Views Portal
* Kosovareport - A comprehensive blog in english with news from local, regional and international media
* KosovaLive - Independent news agency with some news in english
* Kosova Information Center - LDK's news agency (albanian only)
* Business directory (albanian only)
* Albanian.com - general information
* Kosovo Crisis Center - Serbian Massacres of Albanians
* General information from Beqiraj.com (in german)
* General information from Beqiraj.com (in albanian)
* webportali zyrtar i turizmit nė Kosovė
* Telegrafi - Portal komercial i lajmeve
Forum 
Tue Apr 22, 2008 3:11 pm